Tanzania imefanikiwa kudhibiti ujangili wa tembo kutokana na juhudi za miaka mingi iliyofanywa n Serikali kwa kushirikiana na vikosi mbalimbali, mashirika pamoja taasisi za ndani.
Akizungumza wakati wa mafunzo kwa waandishi wa habari wa Chama cha Waandishi wa Habari Tanzania (JET), wilayani Bagamoyo, kupitia mradi wa USAID Tuhifadhi Maliasili unaofadhiliwa na Shirika la USAID, Ofisa Mhifadhi kutoka Kitengo cha Upelelezi cha TAWA, Tryphone Kanoni, amesema kuwa matukio ya mauaji ya tembo yamepungua kutoka 18 mwaka 2016/17 hadi matatu mwaka 2022/23.
Kanoni alikuwa akitoa mada iliyopewa jina la ‘Jukumu la Tawa katika Kupambana na Uhalifu wa Wanyamapori’ iyaliyoanda maalum kuhusu uhifadhi wa wanahabari yaliyoandaliwa na Chama cha Wanahabari wa Mazingira Tanzania (JET) na kufadhiliwa na USAID Tuhifadhi Maliasili.
“Tunaweza kuripoti kwa mamlaka kwamba ujangili wa tembo umedhibitiwa nchini Tanzania. Idadi ya mizoga ya ndovu iliyoonekana wakati wa doria za uchunguzi nchini kote imepungua hadi tatu kwa mwaka 2023,” amesema Kanoni.
Ujangili wa tembo ulikuwa umefikia viwango muhimu nchini Tanzania, jambo ambalo lilihitaji hatua za haraka.
Kati ya mwaka 2009 na 2014 Tanzania ilipoteza tembo 60,000 kutokana na ujangili ambao haujawahi kushuhudiwa, kulingana na takwimu za sensa ya serikali.
Takriban tani 87 za pembe za ndovu zilizokamatwa duniani kote kati ya 1998 na 2014 zilihusishwa na Tanzania, Shirika la Uchunguzi wa Mazingira liliripoti wakati huo, na kuifanya nchi hiyo kuwa kitovu cha kimataifa cha ujangili wa meno ya tembo katika miaka hiyo.
Hali ilikuwa hivyo kwamba serikali ililazimika kuunda kikosi kazi cha mashirika mengi mnamo Juni 30, 2015, ambacho kilifanya operesheni maalum ya kupambana na ujangili.
Kikosi kazi hicho kilisababisha kukamatwa kwa watu 2,377 wakiwemo wafalme 21 wa ujangili wa tembo mmoja wao akiwa Yang Fenglan, maarufu kama ‘Malkia wa Pembe za Ndovu.
Kufuatia mafanikio ya jopo kazi hilo aliyekuwa Rais mstaafu John Magufuli alikwenda kuanzisha TAwa mwaka 2016 ili kutoa uthabiti katika kupambana na uhalifu wa wanyamapori nchini Tanzania.
Jukumu hilo awali lilifanywa na Polisi lakini hali mahususi ya uhalifu wa wanyamapori na majukumu mengi ya vyombo vya sheria vilionyesha hasara kwa juhudi za kupambana na ujangili.
“TAWA sasa ina kitengo cha uchunguzi, kilichoanzishwa 2021, ili kuwaondolea polisi majukumu ya uchunguzi kwa uhalifu wa wanyamapori,” alisema.
Udhibiti wa ujangili wa tembo umeenda sambamba na ongezeko la tembo katika hifadhi za taifa na mapori ya akiba Tanzania.
Idadi ya tembo iliongezeka kutoka 43,000 mwaka 2014 hadi 60,000 mwaka 2019, kulingana na data rasmi.
TAWA inasimamia wanyamapori katika maeneo yote yaliyohifadhiwa na yasiyotengwa nje ya hifadhi za taifa. Mapori haya ya akiba, maeneo yaliyodhibitiwa, shoroba za wanyamapori, maeneo ya mtawanyiko wa wanyama na maeneo ya usimamizi wa wanyamapori.
“Kwa ujumla TAWA inasimamia wanyamapori wa asilimia 54 ya ardhi iliyohifadhiwa nchini Tanzania ambayo ni sawa na kilomita za mraba 133,287,” Bw Kanoni alibainisha.
Aidha amebainisha kuwa meno mengi ya tembo yanayokamatwa kwa sasa na vyombo vya sheria yanatoka kwa tembo waliouawa katika kipindi kigumu kati ya 2009 na 2014.
“Msako huo ulipoanzishwa na serikali wahalifu wengi walificha pembe kwa kuzika chini ya ardhi,” amebainisha.
Matukio ya ujangili ambayo bado yamekithiri ni yale yanayofanywa na wanajamii kwa ajili ya nyama porini. Matukio hayo yalipungua kidogo kutoka 1000 mwaka 2016/17 hadi 600 mwaka 2022/23.
“Ni vigumu kudhibiti ujangili wa aina hiyo kwa sababu unafanywa zaidi na watu kutoka jamii ambao wana ufahamu wa kina wa maeneo yaliyohifadhiwa,” amebainisha.
Amebainisha kuwa wameongeza doria za ufuatiliaji kwa kutumia vifaa vya hali ya juu kama vile ndege zisizo na rubani na buti ardhini ili kujaribu kuokoa wanyama wasiangamie.
